wicked.vanderploeg.frl Open in urlscan Pro
2a00:1450:4001:811::2013  Public Scan

Form analysis
0 forms found in the DOM

Text Content

Auf dieser Website suchen





Zum Hauptinhalt springen

Zur Navigation springen

wicked.vanderploeg.frl
 * Hoofdpagina
 * Documenten
 * Bijdragen
 * Reactie

wicked.vanderploeg.frl
 * Hoofdpagina
   
 * Documenten
   
 * Bijdragen
   
 * Reactie
   
 * Mehr
   
    * Hoofdpagina
    * Documenten
    * Bijdragen
    * Reactie






MIEREN, KLIEREN EN VOETBALTRAINERS


Presentatie CAS

Vaak lukken zaken niet zoals ze bedoeld waren, soms gaat het flink mis. U wilt
met uw organisatie een nieuwe weg inslaan, maar het gaat allemaal heel anders
dan gedacht. Uw organisatie lijkt niet vooruit te branden en uw managers lijken
maar niet de goede maatregelen te kunnen vinden. Of u wordt plotseling
geconfronteerd met een situatie in uw bedrijf die uit de lucht lijkt te zijn
gevallen. Wat nu? Hoe gaat u daar mee om? Wat als de greep die u op uw bedrijf
dacht te hebben toch minder stevig blijkt te zijn dan u wel zou willen.

Het zijn aspecten van leidinggeven die zich in een complexe wereld heel goed
kunnen voordoen. Chaos en machteloosheid liggen op de loer. Oude
managementtheorieën werken niet meer. Oude wetmatigheden van oorzaak en gevolg
lijken niet meer te gelden. Maar wat dan wel?

Op deze website wordt een nieuwe kijk op organisaties gepresenteerd. Een kijk
die voortvloeit uit de theorie van Complex Adaptieve Systemen. Een kijk die u
inzicht geeft in de mechanismen die uw organisatie in werkelijkheid laten
functioneren, in plaats zoals de organogrammen suggereren. En dat inzicht kan u
ook toegang geven tot een effectieve manier van besturen. Nieuwsgierig? Welkom
op deze website.



DON'T USE PASCAL

Back in the good old days -- the "Golden Era" of computers, it was easy to
separate the men from the boys (sometimes called "Real Men" and "Quiche Eaters"
in the literature). During this period, the Real Men were the ones that
understood computer programming, and the Quiche Eaters were the ones that
didn't. A real computer programmer said things like "DO 10 I=1,10" and "ABEND"
(they actually talked in capital letters, you understand), and the rest of the
world said things like "computers are too complicated for me" and "I can't
relate to computers -- they're so impersonal". (A previous work [1] points out
that Real Men don't "relate" to anything, and aren't afraid of being
impersonal.)

But, as usual, times change. We are faced today with a world in which little old
ladies can get computerized microwave ovens, 12 year old kids can blow Real Men
out of the water playing Asteroids and Pac-Man, and anyone can buy and even
understand their very own Personal Computer. The Real Programmer is in danger of
becoming extinct, of being replaced by high-school students with TRASH-80s!

There is a clear need to point out the differences between the typical
high-school junior Pac-Man player and a Real Programmer. Understanding these
differences will give these kids something to aspire to -- a role model, a
Father Figure. It will also help employers of Real Programmers to realize why it
would be a mistake to replace the Real Programmers on their staff with 12 year
old Pac-Man players (at a considerable salary savings).



LANGUAGES

The easiest way to tell a Real Programmer from the crowd is by the programming
language he (or she) uses. Real Programmers use FORTRAN. Quiche Eaters use
PASCAL. Nicklaus Wirth, the designer of PASCAL, was once asked, "How do you
pronounce your name?". He replied "You can either call me by name, pronouncing
it 'Veert', or call me by value, 'Worth'." One can tell immediately from this
comment that Nicklaus Wirth is a Quiche Eater. The only parameter passing
mechanism endorsed by Real Programmers is call-by-value-return, as implemented
in the IBM/370 FORTRAN G and H compilers. Real programmers don't need abstract
concepts to get their jobs done: they are perfectly happy with a keypunch, a
FORTRAN IV compiler, and a beer.

 * Real Programmers do List Processing in FORTRAN.

 * Real Programmers do String Manipulation in FORTRAN.

 * Real Programmers do Accounting (if they do it at all) in FORTRAN.

 * Real Programmers do Artificial Intelligence programs in FORTRAN.

If you can't do it in FORTRAN, do it in assembly language. If you can't do it in
assembly language, it isn't worth doing.



STRUCTURED PROGRAMMING

Computer science academicians have gotten into the "structured programming" rut
over the past several years. They claim that programs are more easily understood
if the programmer uses some special language constructs and techniques. They
don't all agree on exactly which constructs, of course, and the examples they
use to show their particular point of view invariably fit on a single page of
some obscure journal or another -- clearly not enough of an example to convince
anyone. When I got out of school, I thought I was the best programmer in the
world. I could write an unbeatable tic-tac-toe program, use five different
computer languages, and create 1000 line programs that WORKED. (Really!) Then I
got out into the Real World. My first task in the Real World was to read and
understand a 200,000 line FORTRAN program, then speed it up by a factor of two.
Any Real Programmer will tell you that all the Structured Coding in the world
won't help you solve a problem like that -- it takes actual talent. Some quick
observations on Real Programmers and Structured Programming:

 * Real Programmers aren't afraid to use GOTOs.

 * Real Programmers can write five page long DO loops without getting confused.

 * Real Programmers enjoy Arithmetic IF statements because they make the code
   more interesting.

 * Real Programmers write self-modifying code, especially if it saves them 20
   nanoseconds in the middle of a tight loop.

 * Programmers don't need comments: the code is obvious.

 * Since FORTRAN doesn't have a structured IF, REPEAT ... UNTIL, or CASE
   statement, Real Programmers don't have to worry about not using them.
   Besides, they can be simulated when necessary using assigned GOTOs.

Data structures have also gotten a lot of press lately. Abstract Data Types,
Structures, Pointers, Lists, and Strings have become popular in certain circles.
Wirth (the above-mentioned Quiche Eater) actually wrote an entire book [2]
contending that you could write a program based on data structures, instead of
the other way around. As all Real Programmers know, the only useful data
structure is the array. Strings, lists, structures, sets -- these are all
special cases of arrays and and can be treated that way just as easily without
messing up your programing language with all sorts of complications. The worst
thing about fancy data types is that you have to declare them, and Real
Programming Languages, as we all know, have implicit typing based on the first
letter of the (six character) variable name.



OPERATING SYSTEMS

What kind of operating system is used by a Real Programmer? CP/M? God forbid --
CP/M, after all, is basically a toy operating system. Even little old ladies and
grade school students can understand and use CP/M.

Unix is a lot more complicated of course -- the typical Unix hacker never can
remember what the PRINT command is called this week -- but when it gets right
down to it, Unix is a glorified video game. People don't do Serious Work on Unix
systems: they send jokes around the world on USENET and write adventure games
and research papers.

No, your Real Programmer uses OS/370. A good programmer can find and understand
the description of the IJK305I error he just got in his JCL manual. A great
programmer can write JCL without referring to the manual at all. A truly
outstanding programmer can find bugs buried in a 6 megabyte core dump without
using a hex calculator. (I have actually seen this done.)

OS/370 is a truly remarkable operating system. It's possible to destroy days of
work with a single misplaced space, so alertness in the programming staff is
encouraged. The best way to approach the system is through a keypunch. Some
people claim there is a Time Sharing system that runs on OS/370, but after
careful study I have come to the conclusion that they are mistaken.



PROGRAMMING TOOLS

What kind of tools does a Real Programmer use? In theory, a Real Programmer
could run his programs by keying them into the front panel of the computer. Back
in the days when computers had front panels, this was actually done
occasionally. Your typical Real Programmer knew the entire bootstrap loader by
memory in hex, and toggled it in whenever it got destroyed by his program. (Back
then, memory was memory -- it didn't go away when the power went off. Today,
memory either forgets things when you don't want it to, or remembers things long
after they're better forgotten.) Legend has it that Seymour Cray, inventor of
the Cray I supercomputer and most of Control Data's computers, actually toggled
the first operating system for the CDC7600 in on the front panel from memory
when it was first powered on. Seymour, needless to say, is a Real Programmer.

One of my favorite Real Programmers was a systems programmer for Texas
Instruments. One day, he got a long distance call from a user whose system had
crashed in the middle of some important work. Jim was able to repair the damage
over the phone, getting the user to toggle in disk I/O instructions at the front
panel, repairing system tables in hex, reading register contents back over the
phone. The moral of this story: while a Real Programmer usually includes a
keypunch and lineprinter in his toolkit, he can get along with just a front
panel and a telephone in emergencies.

In some companies, text editing no longer consists of ten engineers standing in
line to use an 029 keypunch. In fact, the building I work in doesn't contain a
single keypunch. The Real Programmer in this situation has to do his work with a
text editor program. Most systems supply several text editors to select from,
and the Real Programmer must be careful to pick one that reflects his personal
style. Many people believe that the best text editors in the world were written
at Xerox Palo Alto Research Center for use on their Alto and Dorado computers
[3]. Unfortunately, no Real Programmer would ever use a computer whose operating
system is called SmallTalk, and would certainly not talk to the computer with a
mouse.

Some of the concepts in these Xerox editors have been incorporated into editors
running on more reasonably named operating systems. EMACS and VI are probably
the most well known of this class of editors. The problem with these editors is
that Real Programmers consider "what you see is what you get" to be just as bad
a concept in text editors as it is in women. No, the Real Programmer wants a
"you asked for it, you got it" text editor -- complicated, cryptic, powerful,
unforgiving, dangerous. TECO, to be precise.

It has been observed that a TECO command sequence more closely resembles
transmission line noise than readable text [4]. One of the more entertaining
games to play with TECO is to type your name in as a command line and try to
guess what it does. Just about any possible typing error while talking with TECO
will probably destroy your program, or even worse -- introduce subtle and
mysterious bugs in a once working subroutine.

For this reason, Real Programmers are reluctant to actually edit a program that
is close to working. They find it much easier to just patch the binary object
code directly, using a wonderful program called SUPERZAP (or its equivalent on
non-IBM machines). This works so well that many working programs on IBM systems
bear no relation to the original FORTRAN code. In many cases, the original
source code is no longer available. When it comes time to fix a program like
this, no manager would even think of sending anything less than a Real
Programmer to do the job -- no Quiche Eating structured programmer would even
know where to start. This is called "job security".

Some programming tools NOT used by Real Programmers:

 * FORTRAN preprocessors like MORTRAN and RATFOR. The Cuisinarts of programming
   -- great for making Quiche. See comments above on structured programming.

 * Source language debuggers. Real Programmers can read core dumps.

 * Compilers with array bounds checking. They stifle creativity, destroy most of
   the interesting uses for EQUIVALENCE, and make it impossible to modify the
   operating system code with negative subscripts. Worst of all, bounds checking
   is inefficient.

 * Source code maintainance systems. A Real Programmer keeps his code locked up
   in a card file, because it implies that its owner cannot leave his important
   programs unguarded [5].



THE REAL PROGRAMMER AT WORK

Where does the typical Real Programmer work? What kind of programs are worthy of
the efforts of so talented an individual? You can be sure that no real
Programmer would be caught dead writing accounts-receivable programs in COBOL,
or sorting mailing lists for People magazine. A Real Programmer wants tasks of
earth-shaking importance (literally!):

 * Real Programmers work for Los Alamos National Laboratory, writing atomic bomb
   simulations to run on Cray I supercomputers.

 * Real Programmers work for the National Security Agency, decoding Russian
   transmissions.

 * It was largely due to the efforts of thousands of Real Programmers working
   for NASA that our boys got to the moon and back before the cosmonauts.

 * The computers in the Space Shuttle were programmed by Real Programmers.

 * Programmers are at work for Boeing designing the operating systems for cruise
   missiles.

Some of the most awesome Real Programmers of all work at the Jet Propulsion
Laboratory in California. Many of them know the entire operating system of the
Pioneer and Voyager spacecraft by heart. With a combination of large
ground-based FORTRAN programs and small spacecraft-based assembly language
programs, they can to do incredible feats of navigation and improvisation, such
as hitting ten-kilometer wide windows at Saturn after six years in space, and
repairing or bypassing damaged sensor platforms, radios, and batteries.
Allegedly, one Real Programmer managed to tuck a pattern-matching program into a
few hundred bytes of unused memory in a Voyager spacecraft that searched for,
located, and photographed a new moon of Jupiter.

One plan for the upcoming Galileo spacecraft mission is to use a gravity assist
trajectory past Mars on the way to Jupiter. This trajectory passes within 80 +/-
3 kilometers of the surface of Mars. Nobody is going to trust a PASCAL program
(or PASCAL programmer) for navigation to these tolerances.

As you can tell, many of the world's Real Programmers work for the U.S.
Government, mainly the Defense Department. This is as it should be. Recently,
however, a black cloud has formed on the Real Programmer horizon.

It seems that some highly placed Quiche Eaters at the Defense Department decided
that all Defense programs should be written in some grand unified language
called "ADA" (registered trademark, DoD). For a while, it seemed that ADA was
destined to become a language that went against all the precepts of Real
Programming -- a language with structure, a language with data types, strong
typing, and semicolons. In short, a language designed to cripple the creativity
of the typical Real Programmer. Fortunately, the language adopted by DoD has
enough interesting features to make it approachable: it's incredibly complex,
includes methods for messing with the operating system and rearranging memory,
and Edsgar Dijkstra doesn't like it [6]. (Dijkstra, as I'm sure you know, was
the author of "GoTos Considered Harmful" -- a landmark work in programming
methodology, applauded by Pascal Programmers and Quiche Eaters alike.) Besides,
the determined Real Programmer can write FORTRAN programs in any language.

The real programmer might compromise his principles and work on something
slightly more trivial than the destruction of life as we know it, providing
there's enough money in it. There are several Real Programmers building video
games at Atari, for example. (But not playing them. A Real Programmer knows how
to beat the machine every time: no challange in that.) Everyone working at
LucasFilm is a Real Programmer. (It would be crazy to turn down the money of 50
million Star Wars fans.) The proportion of Real Programmers in Computer Graphics
is somewhat lower than the norm, mostly because nobody has found a use for
Computer Graphics yet. On the other hand, all Computer Graphics is done in
FORTRAN, so there are a fair number people doing Graphics in order to avoid
having to write COBOL programs.



THE REAL PROGRAMMER AT PLAY

Generally, the Real Programmer plays the same way he works -- with computers. He
is constantly amazed that his employer actually pays him to do what he would be
doing for fun anyway, although he is careful not to express this opinion out
loud. Occasionally, the Real Programmer does step out of the office for a breath
of fresh air and a beer or two. Some tips on recognizing real programmers away
from the computer room:

 * At a party, the Real Programmers are the ones in the corner talking about
   operating system security and how to get around it.

 * At a football game, the Real Programmer is the one comparing the plays
   against his simulations printed on 11 by 14 fanfold paper.

 * At the beach, the Real Programmer is the one drawing flowcharts in the sand.

 * A Real Programmer goes to a disco to watch the light show.

 * At a funeral, the Real Programmer is the one saying "Poor George. And he
   almost had the sort routine working before the coronary."

 * In a grocery store, the Real Programmer is the one who insists on running the
   cans past the laser checkout scanner himself, because he never could trust
   keypunch operators to get it right the first time.



THE REAL PROGRAMMER'S NATURAL HABITAT

What sort of environment does the Real Programmer function best in? This is an
important question for the managers of Real Programmers. Considering the amount
of money it costs to keep one on the staff, it's best to put him (or her) in an
environment where he can get his work done.

The typical Real Programmer lives in front of a computer terminal. Surrounding
this terminal are:

 * Listings of all programs the Real Programmer has ever worked on, piled in
   roughly chronological order on every flat surface in the office.

 * Some half-dozen or so partly filled cups of cold coffee. Occasionally, there
   will be cigarette butts floating in the coffee. In some cases, the cups will
   contain Orange Crush.

 * Unless he is very good, there will be copies of the OS JCL manual and the
   Principles of Operation open to some particularly interesting pages.

 * Taped to the wall is a line-printer Snoopy calender for the year 1969.

 * Strewn about the floor are several wrappers for peanut butter filled cheese
   bars (the type that are made stale at the bakery so they can't get any worse
   while waiting in the vending machine).

 * Hiding in the top left-hand drawer of the desk is a stash of double stuff
   Oreos for special occasions.

 * Underneath the Oreos is a flow-charting template, left there by the previous
   occupant of the office. (Real Programmers write programs, not documentation.
   Leave that to the maintainence people.)

The Real Programmer is capable of working 30, 40, even 50 hours at a stretch,
under intense pressure. In fact, he prefers it that way. Bad response time
doesn't bother the Real Programmer -- it gives him a chance to catch a little
sleep between compiles. If there is not enough schedule pressure on the Real
Programmer, he tends to make things more challenging by working on some small
but interesting part of the problem for the first nine weeks, then finishing the
rest in the last week, in two or three 50-hour marathons. This not only
inpresses his manager, who was despairing of ever getting the project done on
time, but creates a convenient excuse for not doing the documentation. In
general:

 * No Real Programmer works 9 to 5. (Unless it's 9 in the evening to 5 in the
   morning.)

 * Real Programmers don't wear neckties.

 * Real Programmers don't wear high heeled shoes.

 * Real Programmers arrive at work in time for lunch. [9]

 * A Real Programmer might or might not know his wife's name. He does, however,
   know the entire ASCII (or EBCDIC) code table.

 * Real Programmers don't know how to cook. Grocery stores aren't often open at
   3 a.m., so they survive on Twinkies and coffee.



THE FUTURE

What of the future? It is a matter of some concern to Real Programmers that the
latest generation of computer programmers are not being brought up with the same
outlook on life as their elders. Many of them have never seen a computer with a
front panel. Hardly anyone graduating from school these days can do hex
arithmetic without a calculator. College graduates these days are soft --
protected from the realities of programming by source level debuggers, text
editors that count parentheses, and user friendly operating systems. Worst of
all, some of these alleged computer scientists manage to get degrees without
ever learning FORTRAN! Are we destined to become an industry of Unix hackers and
Pascal programmers?

On the contrary. From my experience, I can only report that the future is bright
for Real Programmers everywhere. Neither OS/370 nor FORTRAN show any signs of
dying out, despite all the efforts of Pascal programmers the world over. Even
more subtle tricks, like adding structured coding constructs to FORTRAN have
failed. Oh sure, some computer vendors have come out with FORTRAN 77 compilers,
but every one of them has a way of converting itself back into a FORTRAN 66
compiler at the drop of an option card -- to compile DO loops like God meant
them to be.

Even Unix might not be as bad on Real Programmers as it once was. The latest
release of Unix has the potential of an operating system worthy of any Real
Programmer. It has two different and subtly incompatible user interfaces, an
arcane and complicated terminal driver, virtual memory. If you ignore the fact
that it's structured, even C programming can be appreciated by the Real
Programmer: after all, there's no type checking, variable names are seven (ten?
eight?) characters long, and the added bonus of the Pointer data type is thrown
in. It's like having the best parts of FORTRAN and assembly language in one
place. (Not to mention some of the more creative uses for #define.)

No, the future isn't all that bad. Why, in the past few years, the popular press
has even commented on the bright new crop of computer nerds and hackers ([7] and
[8]) leaving places like Stanford and M.I.T. for the Real World. From all
evidence, the spirit of Real Programming lives on in these young men and women.
As long as there are ill-defined goals, bizarre bugs, and unrealistic schedules,
there will be Real Programmers willing to jump in and Solve The Problem, saving
the documentation for later. Long live FORTRAN!



ACKNOWLEGEMENT

I would like to thank Jan E., Dave S., Rich G., Rich E. for their help in
characterizing the Real Programmer, Heather B. for the illustration, Kathy E.
for putting up with it, and atd!avsdS:mark for the initial inspriration.



REFERENCES

[1] Feirstein, B., Real Men Don't Eat Quiche, New York, Pocket Books, 1982.

[2] Wirth, N., Algorithms + Datastructures = Programs, Prentice Hall, 1976.

[3] Xerox PARC editors . . .

[4] Finseth, C., Theory and Practice of Text Editors - or - a Cookbook for an
EMACS, B.S. Thesis, MIT/LCS/TM-165, Massachusetts Institute of Technology, May
1980.

[5] Weinberg, G., The Psychology of Computer Programming, New York, Van Nostrabd
Reinhold, 1971, page 110.

[6] Dijkstra, E., On the GREEN Language Submitted to the DoD, Sigplan notices,
Volume 3, Number 10, October 1978.

[7] Rose, Frank, Joy of Hacking, Science 82, Volume 3, Number 9, November 1982,
pages 58 - 66.

[8] The Hacker Papers, Psychology Today, August 1980.

[9] Datamation, July, 1983, pp. 263-265.





MAAR NIET COMPLEX

In het artikel “CAS in bedrijf” staat de organisatie centraal waarin of
waaromheen zich complexiteit voordoet, die goed te beschrijven is met het begrip
Complex Adaptive System (CAS). Complexiteit is echter niet een eenduidig
concept, er bestaan diverse definities van, zoals bijvoorbeeld de complexiteit
van wijn hetgeen duidt op een veelzijdige rijke smaak. Waar het in dit artikel
en in het genoemde artikel “CAS in bedrijf” om draait en specifiek de aandacht
vraagt is complexiteit als dynamisch beginsel. Het is de dynamiek die maakt dat
een systeem cq. bedrijfsorganisatie bijzonder complex wordt ervaren. Complex in
een andere betekenis, bijvoorbeeld van samengesteld zijn, bestaande uit (zeer)
veel onderdelen of functies, kan weliswaar bijzonder gecompliceerd zijn, maar is
niet altijd complex in de zin van dynamisch. Bijzonder gecompliceerde zaken, die
men in de wandeling ook wel complex noemt, waar echter dynamiek nauwelijks een
rol speelt, zijn in de regel door opdeling terug te brengen tot uitvoerbare en
planbare werkzaamheden. Het volgende voorbeeld spreekt boekdelen:

Eind 60er jaren van de vorige eeuw besloot men, na een grondige voorstudie, tot
de automatisering van de inning van belastinggelden. Voorwaar geen sinecure,
daar het niet alleen handelde over het massale proces van inning maar ook over
de comptabele boekhouding en verantwoording. Er werd een projectgroep in het
leven geroepen, bestaande uit enkele materiedeskundigen en een 15-tal
‘automatiseringsdeskundigen’, tegenwoordig ICT-ers genoemd. De projectgroep
bestond uit een drietal specialisten van de computerleverancier en een groep
analisten, allen afkomstig uit de belastingdienst en opgeleid in de
administratieve automatisering (EDP heette dat toen, nu ICT). In februari 1971
kwam de projectgroep voor het eerst voltallig bijeen, werd het te bouwen systeem
opgedeeld in een zevental brokstukken (deelsystemen) en werd in detail de
planning tot realisatie besproken: 1 januari 1972 operationeel voor een vijftal
kantoren, 1 januari 1973 operationeel voor het gehele land. Het project,
Centrale Ontvangers Administratie (COA) geheten, was niet alleen uniek voor de
belastingdienst, maar ook enig in zijn soort voor de gehele rijksoverheid. Het
systeem bestond uit:

 1. een centrale computer met daaraan verbonden een netwerk van 10 vaste
    telefoonlijnen en twintig gekozen lijnen; aan het andere einde van de lijnen
    een 95 ontvangkantoren die berichten uitwisselden met het centrale systeem
    (kasbetalingen, informatie);

 2. een zelf ontworpen en geprogrammeerd real-time executive systeem voor de
    afhandeling van de ‘at random’ binnenkomende berichten;

 3. een random database, benaderbaar door real-time verkeer overdag en de
    batch-verwerking in de nacht (verwerking van miljoenen betalingen per dag en
    de invoer van nieuwe aanslagen);

 4. een koppeling aan vele interne systemen (aanslagverwerking en statistiek
    programma’s);

 5. een koppeling aan externe banken voor de verwerking van de aldaar gedane
    betalingen.

Kortom: een bijzonder gecompliceerd systeem (wat voor een belangrijk deel nu,
anno 2018, nog steeds operationeel is), gerealiseerd binnen de daarvoor
vastgestelde kaders van mankracht en tijd. Een bijzonder ingewikkeld en
vernieuwend systeem, gerealiseerd in een stabiele organisatie en in een stabiele
technische omgeving, kortom: gecompliceerd maar niet complex. Of beter gezegd:
gecompliceerd maar niet dynamisch complex.






CONTROL IS NOT OPTION TO BE SELECTED


CENTRALE DEFINITIE

In het nu volgende wordt uitgegaan van de volgende definitie van een leider:




Een leider wordt als zodanig herkend en erkend door de mensen in de groep waar
hij/zij lid van is.




Bij moeilijke keuzes,bijvoorbeeld in situaties waar de regelgeving niet voorziet
of niet het gewenste resultaat oplevert, wendt men zich als vanzelf tot de
leider.




Volgens die definitie bepaalt de groep dus wie de leider is, of wie de leiders
zijn, in verschillende situaties. De vraag is dan wat mensen in een groep
motiveert, en welke criteria ze hanteren, om deze of gene als leider te
beschouwen. Om die vraag te beantwoorden wordt uitgegaan van de zogenaamde Self
Determination Theory (zie referenties).
Uitgangspunten (op basis van bovenstaande referenties)

 * Mensen hebben drie psychologische basisbehoeftes:
   
   * Autonomie,
   
   * Competentie
   
   * Verbondenheid

 * Menselijk handelen wordt gemotiveerd door de wens om die drie basisbehoeftes
   te bevredigen. Die motivatie kan intrinsiek of extrinsiek zijn.

 * Intrinsiek: de bevrediging van de behoefte komt uit de persoon zelf. Een
   activiteit levert zelf plezier op, of voelt goed.
   (het gaat om het spel, niet om de knikkers)

 * Extrinsiek: de bron van de beloning is extern. Bijvoorbeeld salaris of
   promotie. (het gaat om de knikkers, niet om het spel)

 * Intrinsieke motivatie versterkt autonomie, extrinsieke motivatie verzwakt
   autonomie.

 * Extrinsieke motivatie kan intrinsieke motivatie verdringen en daarmee de
   autonomie verzwakken.
   

Leiderschap gedefinieerd in dichotomie in context Complex Adaptieve Organisatie


(micro)Management (zie NB 2)

 * Bevordert Extrinsieke motivatie en verhindert Autonomie, Competentie en
   Verbondenheid.

 * Wordt als zodanig erkend door hogere management

 * Macht wordt van bovenaf verleend.

 * Staat streven naar zelfbeschikking van medewerkers in de weg

 * Wordt door medewerkers gezien als (onderdeel van) probleem

 * Wordt door medewerkers gezien als buitenstaander, niet als groepslid, en
   gedraagt zich ook zo




Leiderschap (zie NB 1)

 * Bevordert Autonomie, Competentie, Verbondenheid en Intrinsieke motivatie van
   medewerkers.

 * Wordt als zodanig worden erkend door medewerkers. Maw je bent geen leider; je
   wordt een leider gevonden.

 * Autoriteit en gezag wordt van onderaf verleend.

 * Wordt door medewerkers gezien als onderdeel van de oplossing van het probleem

 * Wordt door medewerkers gezien, en gedraagt zich, als groepslid




Nota Bene:

 1. Leiderschap wordt veroorzaakt door groepsgedrag, of beter gezegd: is een
    vorm van groepsgedrag. Leiderschap is een groepskenmerk, tot op zekere
    hoogte vergelijkbaar met “gezelligheid”.

 2. De term “manager” moet niet alleen worden geassocieerd met het industriële
    tijdperk. Ook bij de bouw van een piramide was er waarschijnlijk een
    “voorman” die het verslepen van blokken steen coördineerde. De huidige
    Minister President van Nederland is een manager (en geen leider).



RELATIE MET CAS IN BEDRIJF

 * Interne kenmerken van een CAS organisatie
   
   * In een CAS bedrijfsorganisatie moeten de uitvoerende medewerkers min of
     meer continu (dus niet alleen via werkoverleggen) met elkaar samenwerken om
     de gevraagde output te produceren.
   
   * Er is geen voorgeschreven samenwerkingspatroon.
   
   * Werkzaamheden kunnen niet of slecht van te voren inhoudelijk worden
     bepaald. Werkinstructies kunnen niet worden opgesteld of zijn niet
     opgesteld.
   
   * Verschillende, min of meer specialistische, kennis is nodig voor het werk
   
   * Gedrag en invloed van individuele medewerkers op het resultaat wordt mede
     door feedback loops als gevolg van interacties tussen medewerkers bepaald.
   
   * Er bestaan verschillende rollen zonder dat het toneelstuk vast staat.
   
   * Dezelfde medewerkers kunnen verschillende rollen hebben, afhankelijk van de
     op te lossen problemen en de omgeving

 * Uiterlijke kenmerken van een CAS organisatie
   
   * Adaptief gedrag. De groep internaliseert veranderingen; medewerkers passen
     hun rol en gedrag aan om als werkzame groep te blijven bestaan. De details
     van de interne veranderingen en de details van de verandering van de output
     als gevolg van externe veranderingen zijn onvoorspelbaar.
   
   * Op sommige veranderingen, op sommige momenten, reageert de groep extreem op
     kleine veranderingen.
   
   * De groep lost zich voordoende problemen op efficiënte wijze op. Op grond
     van kennis van complex adaptieve systemen die veel en vaak in natuur en
     maatschappij voorkomen, is het zeer waarschijnlijk dat de efficiëntie
     waarmee complex adaptieve organisaties de zich voordoende problemen oplost
     de op dat moment hoogst mogelijke is.
   
   * Een complex adaptieve organisatie lost niet alleen bedrijfsmatige problemen
     op (m.a.w. Het probleem om de input te verwerken tot het gewenste product
     of de gevraagde dienst) maar ook problemen die door interne en externe
     tegenstellingen of drijfveren ontstaan




Karakterisering van leiders en leiderschap in een CAS organisatie

 * Leiderschap is een rol, geen functie

 * De leider in een groep maakt bestaande tegenstellingen tussen leden van de
   groep irrelevant. De tegenstellingen zijn niet weg; ze zijn niet meer van
   belang voor de betrokkenen. In termen van een complex adaptief systeem
   vertegenwoordigd de leider een zogenaamde kanaliserende regel.

 * Verschillende medewerkers kunnen in verschillende situaties de rol van leider
   krijgen

 * Leiderschap kan gezien worden als een emergente groepseigenschap. Leiderschap
   ontstaat in een groep samenwerkende mensen en wordt veroorzaakt door
   interacties tussen mensen in de groep, en tussen de groep en haar omgeving.
   Als een bestaande leider wegvalt, zal er een nieuwe ontstaan. Als de
   oplossing van een nieuw probleem vraagt om een nieuwe leider zal die
   opduiken.

 * Van oudsher is de leider lid van de groep die hem of haar als leider
   beschouwt. De leider wordt gezien als groepslid en gedraagt zich ook zo.

 * De leider moet over bepaalde eigenschappen beschikken om als lid van de groep
   te worden gezien. Relevante factoren zijn daarbij kennis, gedrag,
   vaardigheden en cultuurkenmerken als rituelen, gedragscodes, kleding, etc.

 * In elke groep is de leidersrol ingevuld en dat hoeft niet de door het hogere
   management benoemde (beoogde) leider te zijn.



SAMENVATTING EN CONCLUSIES (IN DE CONTEXT VAN EEN CAS ORGANISATIE)

 * Management is niet compatibel met leiderschap.

 * De leider maakt deel uit van de groep waar leiding aan wordt gegeven (wordt
   door de groep als groepslid ervaren)

 * Leiderschap vereist eigenschappen van de leider die ook door inhoudelijke
   kennis en vaardigheden en cultuurkenmerken van de groep worden bepaald.

 * De leider is dienstbaar aan de intrinsieke motivatie, de autonomie, de
   competentie en de verbondenheid van mensen in de groep

 * De leider kan sturen op basis van het gezag en het aanzien dat aan hem of
   haar wordt verleend door de groep.

 * De leider opereert op basis van kracht, niet van macht

 * De macht van de manager van de groep wordt in de praktijk begrensd wordt door
   het CAS-karakter van de groep. Hoe meer macht, hoe minder vertrouwen en hoe
   meer de macht wordt ingeperkt

 * Leiderschap kan alleen geleerd worden als de karakteristieke kenmerken van
   groepen (kennis, vaardigheden, cultuur) en de chaostheorie deel uitmaken van
   het curriculum.



ACHTERGROND

Ongeveer vanaf Isaac Newton is het wereldbeeld ontstaan dat alles in de wereld
bestuurbaar is volgens de principes

 * “kleine actie, kleine reactie en grote actie, grote reactie” en

 * gebeurtenissen zijn het onvermijdelijke en voorspelbare gevolg van voorgaande
   gebeurtenissen en toestanden.




Dat is een mechanistisch beeld. De wereld is als een mechanisme, een klok. Als
je draait aan een wieltje links boven dan gaat een andere wieltje rechtsonder op
een voorspelbare en deterministische manier draaien. Of de stuurman staat aan
het stuurrad, draaien aan het rad heeft een voorspelbaar gevolg voor de richting
waarin het schip vaart.




Een bijkomend gevolg van het mechanistisch wereldbeeld is de idee dat het in
principe bekend is wat er gedaan moet worden om een bepaald doel te bereiken. Er
is niet alleen een “beloofde land”, ook de mogelijke wegen daarheen zijn in
beginsel bekend. Het te bereiken doel wordt beschouwd als de oorzaak van het
handelen.

Al in de 17de eeuw waren er in Nederland ideeën (van bijvoorbeeld Spinoza) dat
doeloorzaken niet kunnen bestaan en dat de oorzaken van handelen in het verleden
moeten liggen. Die ideeën hebben het niet gered; een ideaal toekomstbeeld wordt
nog steeds beschouwd als motief voor handelen: een perfect lichaam, een
dominante positie op de markt, rijkdom, eeuwige gelukzaligheid na de dood, de
ideale samenleving volgens een bepaald politiek dogma, enzovoorts.




In de jaren 70 van de vorige eeuw is ontdekt dat heel veel verschijnselen in de
natuur en in de maatschappij niet voldoen aan het mechanistische, voorspelbare
wereldbeeld. Minieme variaties in de uitgangspositie kunnen enorme gevolgen
hebben voor de toekomstige situatie en tegelijkertijd kunnen grote ingrepen
minimale gevolgen hebben. Omwentelingen in de economie, in de maatschappij en in
de natuur blijken het gevolg te zijn van een “Zwarte Zwaan” om met NIcholas
Taleb te spreken; een gebeurtenis die niemand heeft voorzien en waar niemand
rekening mee heeft gehouden. Veel van die onvoorziene gebeurtenissen zijn
ongelukjes, foutjes en vergissinkjes. Penicilline is ontdekt omdat een
bacteriekweek verontreinigd was met schimmels.




Het beeld van een organisatie die door een bestuurder bestuurd kan worden om
over een bekend pad (of één van de bekende paden) een omschreven doel te
bereiken, is waarschijnlijk fout. Het doel bestaat niet, het voorziene pad is er
niet en het voertuig reageert niet of onvoorspelbaar op het stuur van de
bestuurder.



REFERENTIES

Self-determination theory - Wikipedia

Waarom willen mensen macht? | Blog | Expertisecentrum In the LEAD |
Rijksuniversiteit Groningen

Locus of control - Wikipedia

Zelfbeschikkingstheorie - Wikipedia





MAAR EEN RECEPT

Een complex adaptief systeem (CAS) vertoont homeostase. Dat wil zeggen: het
reageert op een externe prikkel of verandering op een zodanige manier dat het
effect van die prikkel ongedaan wordt gemaakt. Maar een CAS kan ook extreem
gevoelig zijn voor een hele kleine prikkel of verandering en een extreme reactie
vertonen.Een organisatie wordt over het algemeen ontworpen en conform de
blauwdruk ingericht om vervolgens van start te gaan. Zoals elders (zie blog
“Waarom reorganisaties falen”) uiteen is gezet doorloopt een CAS-organisatie
vervolgens een autonoom optimalisatieproces om een optimale en homeostatische
toestand te bereiken. “Werkprocessen moeten inslijten” heet dat.

In het geval van een CAS-organisatie zijn er veel verschillende
organisatie-blauwdrukken die allemaal leiden tot dezelfde optimale,
homeostatische toestand. Er is dus geen één-op-één relatie meer tussen de
ontstane eindtoestand en de blauwdruk, zoals dat bij de bouw van een huis of een
machine wel het geval is. Elke component van een huis, een muur of een raam,
correspondeert met één lijntje of figuur op de blauwdruk

De vraag is dus of een CAS-bedrijfsorganisatie überhaupt maakbaar is. De
informatie over de eindtoestand die impliciet en onvolledig in de
organisatie-blauwdruk aanwezig is, is niet toegankelijk, de details van het
optimalisatieproces zijn onbekend en het optimalisatieproces zelf is
onvoorspelbaar als gevolg van feedback loops.

De conclusie moet zijn dat een CAS-organisatie niet maakbaar is volgens de
blauwdrukmethode.

Toch worden er continue complex adaptieve systemen “gemaakt”. Alle levende
organismen zijn complex adaptieve systemen. De ontogenese van levende organismen
gebruikt geen blauwdruk, maar een recept dat vastligt in het DNA. En die
ontogenese vereist de machinerie om het recept te lezen en uit te voeren.
Overigens bevat het DNA niet het recept om het organisme te maken, maar het
recept om de eiwitten te produceren die op hun beurt de vorming van het
organisme sturen; het zich ontwikkelende organisme beïnvloedt op zijn beurt de
uitlezing van zijn eigen DNA, en daarmee indirect zijn eigen ontwikkeling.

Complex adaptieve systemen zijn dus maakbaar door middel van een proces met
feedback loops waarin veel componenten betrokken zijn. Een zelforganiserend
proces dat een complex adaptief systeem “maakt” waarin een zelforganiserend
proces plaatsvindt. Zoals de Mandelbrot fractal (zie in bovenstaande figuur,
links boven) zichzelf voort lijkt te brengen als op de grens ingezoomd wordt
(zie bovenstaande figuur rechts onder)

De vraag is of, en hoe, een bedrijfsorganisatie als complex adaptief systeem
maakbaar is. Is er een analogie met organismen denkbaar? En bruikbaar?

Veel actieve interventies zullen immers leiden tot dezelfde eindtoestand. Soms
zullen kleine, vooraf onbekende interventies zullen naar een andere
onvoorspelbare eindtoestand toestand leiden. Geen kenmerken waarop een
managementaanpak gebaseerd lijkt te kunnen worden, waarbij maakbaarheid de
connotatie heeft van een bekend eindresultaat dat door middel van bekende,
doelgerichte maatregelen bereikt kan worden.

Maakbaarheid van een bedrijfsorganisatie als complex adaptief systeem heeft veel
meer de betekenis van beïnvloedbaar, waarbij de details van het eindresultaat
nog steeds onbekend en onvoorspelbaar zijn, maar het kwalitatieve effect
wellicht niet.

Wat kan worden beïnvloed is de vorm van het landschap waarin een CAS zichzelf
organiseert. Zo zal de ontwikkeling van een als zodanig ervaren shared value
en/of het verlagen van de interne afhankelijkheden en (de noodzaak tot
intensieve) samenwerking leiden tot een kleiner aantal optimale eindtoestanden.



Seite aktualisiert
Google Sites
Missbrauch melden
Diese Website verwendet Cookies von Google, um ihre Dienste bereitzustellen und
Zugriffe zu analysieren. Informationen darüber, wie Sie die Website verwenden,
werden an Google weitergegeben. Durch die Nutzung dieser Website erklären Sie
sich damit einverstanden, dass auf der Website Cookies verwendet werden.
Weitere Informationen
Ok